Arita ware
Overzicht
Arita-aardewerk (有田焼, Arita-yaki) is een gevierde stijl van Japans porselein die zijn oorsprong vond in het begin van de 17e eeuw in de stad Arita, gelegen in de prefectuur Saga op het eiland Kyushu. Arita-aardewerk, bekend om zijn verfijnde schoonheid, delicate schilderingen en wereldwijde invloed, was een van de eerste Japanse exportproducten voor porselein en droeg bij aan de Europese perceptie van Oost-Aziatisch keramiek.
Het wordt gekenmerkt door:
- Witte porseleinen basis
- Kobaltblauwe onderglazuurbeschildering
- Latere, veelkleurige emaille overglazuren (aka-e en kinrande stijlen)
Geschiedenis
Oorsprong begin 1600
Het verhaal van Arita aardewerk begint met de ontdekking van kaolien, een belangrijk bestanddeel van porselein, nabij Arita rond 1616. Het ambacht zou zijn geïntroduceerd door de Koreaanse pottenbakker Yi Sam-pyeong (ook bekend als Kanagae Sanbei), die wordt gecrediteerd voor de oprichting van de Japanse porseleinindustrie na zijn gedwongen migratie tijdens de Japanse invasies van Korea (1592-1598).
Edo-periode: Opkomst tot bekendheid
Halverwege de 17e eeuw had Arita aardewerk zich gevestigd als een luxeartikel in binnen- en buitenland. Via de haven van Imari werd het door de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC) naar Europa geëxporteerd, waar het concurreerde met Chinees porselein en de westerse keramiek sterk beïnvloedde.
Meiji-periode en moderne tijd
Pottenbakkers uit Arita pasten zich aan de veranderende markt aan en integreerden westerse technieken en stijlen tijdens de Meiji-periode. Tegenwoordig is Arita nog steeds een centrum voor de productie van fijn porselein, waarbij traditionele methoden worden gecombineerd met moderne innovatie.
Kenmerken van Arita-aardewerk
Materialen
- Kaolienklei uit de Izumiyama-groeve
- Hooggestookt bij temperaturen rond de 1300 °C
- Duurzaam, gevitrificeerd porselein
Decoratieve technieken
| Techniek | Beschrijving | ||
|---|---|---|---|
| Onderglazuurblauw (Sometsuke) | - | Bovenglazuuremail (Aka-e) | Aangebracht na de eerste bak; Bevat levendige rode, groene en gouden tinten. |
| Kinrande-stijl | Bevat bladgoud en uitgebreide versieringen. |
Motieven en thema's
Typische ontwerpen zijn onder andere:
- Natuur: pioenrozen, kraanvogels, pruimenbloesems
- Folklore- en literaire taferelen
- Geometrische en arabeske patronen
- Landschappen in Chinese stijl (tijdens de vroege exportfase)
Productieproces
- Kaolien wordt gewonnen, gemalen en verfijnd tot een bewerkbaar porseleinen lichaam.
- Ambachtslieden vormen vazen met de hand of mallen, afhankelijk van de complexiteit en vorm.
- De stukken worden gedroogd en gebakken om de vorm te harden zonder glazuur.
- Onderglazuurontwerpen worden aangebracht met kobaltoxide. Na het glazuren wordt het porselein nogmaals op hoge temperatuur gebakken en verglaasd.
- Voor veelkleurige versies wordt emailverf toegevoegd en opnieuw gebakken op lagere temperaturen (~800 °C).
Culturele betekenis
Arita-aardewerk vertegenwoordigt het begin van Japans porselein als kunst en industrie.
Het werd door het Ministerie van Economie, Handel en Industrie (METI) aangewezen als een Traditioneel Ambacht van Japan'. Het ambacht is door UNESCO erkend als onderdeel van de Japanse initiatieven voor immaterieel cultureel erfgoed. Het blijft wereldwijd invloed uitoefenen op moderne keramische kunst en serviesgoed.
Arita-aardewerk vandaag de dag
Moderne kunstenaars uit Arita combineren vaak eeuwenoude technieken met minimalistische, hedendaagse esthetiek. De stad Arita organiseert elk voorjaar de Arita Keramiekbeurs', die meer dan een miljoen bezoekers trekt. Musea zoals het Kyushu Keramiekmuseum en het Arita Porseleinpark behouden en promoten het erfgoed.
Referenties
- “Arita-aardewerk,” *Wikipedia, De Vrije Encyclopedie*, geraadpleegd op 07-08-2025, artikelversie medio 2025.
- Impey, Oliver R. “Arita ware” in *Japanse kunst uit de Gerry-collectie in het Metropolitan Museum of Art*, Metropolitan Museum of Art, 1989.
- “Hizen Porcelain Kiln Sites”, Wikipedia, The Free Encyclopedia, geraadpleegd op 07.08.2025.
- “Imari ware”, Wikipedia, The Free Encyclopedia, geraadpleegd op 7.08.2025.
- “Kakiemon,” Wikipedia, The Free Encyclopedia, geraadpleegd op 7.08.2025.
